W doktrynie prawa kościelnego i wśród teologów katolickich nie jest poddawana w wątpliwość ważność zawartego zgodnie z prawem naturalnym i pozytywnym prawem Bożym małżeństwa cywilnego ludzi, którzy nie przyjęli sakramentu chrztu. Są to małżeństwa rzeczywiste, nie zaś konkubinaty czy małżeństwa nieważne lub pozorne również z perspektywy prawa kanonicznego. Dobro wspólne (bonum commune) społeczności ludzkiej wymaga, by małżeństwo i rodzina powstająca dzięki trwałemu związkowi mężczyzny i kobiety, i w nim mająca oparcie, znajdowały rzeczywistą, jak najskuteczniejszą ochronę i opiekę władzy publicznej. Opieki nad małżeństwami ludzi nieochrzczonych nie może sprawować Kościół, gdyż takie osoby nie podlegają jego władzy.
Małżeństwo cywilne a prawo kościelne
Ważnymi związkami małżeńskimi z perspektywy prawa kanonicznego są również małżeństwa świeckie (cywilne) niekatolików ochrzczonych poza członkami Kościołów wschodnich nie mających pełnej communicatio in sacris z Kościołem Katolickim. Kanon 1059 Kodeksu z roku 1983 wyłącza ochrzczonych niekatolików spod regulacji kanonicznego prawa małżeńskiego. Stąd wniosek, że mogą oni zawrzeć ważne małżeństwo wobec własnej społeczności religijnej (przed pastorem, duchownym anglikańskim itp.) oraz według formy świeckiej. Odmienna jest sytuacja niekatolików wschodnich (głównie prawosławnych), gdyż rządzą się oni własnym prawem kościelnym, zachowując przy tym ważne sakramenty małżeństwa i kapłaństwa.
Katolicy w normalnych sytuacjach nie mogą zawrzeć ważnie związku małżeńskiego bez zachowania formy kanonicznej to jest wyrażenia zgody przez oboje nupturientów przed właściwym proboszczem albo ordynariuszem miejsca bądź duchownym (kapłanem lub diakonem) delegowanym przez jednego z nich zgodnie z przepisami Kościoła (kan. 1108 par. 1). Ze względu na sakramentalny charakter małżeństwa chrześcijańskiego i jego integralność, żadna z form cywilnych zawierania związku małżeńskiego nie odpowiada normom prawa kanonicznego.
Jeżeli zachodzi potrzeba (np. brak konkordatu czy stosownej regulacji państwowej, tak jak to było w PRL) Kościół pozwala na zawieranie małżeństwa cywilnego jako środka zapewnienia małżeństwu sakramentalnemu skutków w obszarze prawa świeckiego, które są korzystne dla założonej rodziny (ustrój majątkowy, dziedziczenie itp.).
Najnowsze komentarze